قدمت کلیدسازی در جهان
کهن ترین نمونه کلید
کهن ترین نمونه کلید، کلید‌هایی است که در پازیریک به سال ۱۹۴۹ بدست آمده است. پازیریک، دره‌ای است در دامنهٔ تپه‌های نواحی شمالی کوهستان "آلتایی"، از نواحی جنوبی سیبری مرکزی و در ۷۹ کیلومتری مرز مغولستان خارجی، با ارتفاع نزدیک ۱۵۰۰ متر از سطح دریا. در بازدید از پازیریک بوسیله رودنکو، پنج مقبرهٔ بزرگ و نه مقبرهٔ کوچک کشف شد که ظاهرشان مانند تپه‌های سنگی بود. حفاری این مقبره‌ها که در روسیه "کورگان" نامیده می شوند، از اوایل قرن چهاردهم هجری شمسی آغاز شد و در طول بیست سال در چند نوبت ادامه یافت. به علت یخبندان درون مقبره‌ها، یخها را با کمک جریان آب گرم شکسته و خارج کردند تا بتوانند به وسایل درون گورها دسترسی پیدا کنند و معلوم شد که ساکنان این نواحی سَکایی‌های ایرانی‌تبار بوده‌اند.
کلید پازیزیک
در این مقبره‌ها که مربوط به پادشاهان سکایی بوده است، اجساد مردگان در درون تابوتهای چوبی قرار داشت، بدن آغشته به مواد عطر آگین و سر رو به سوی مشرق بود. اتاقهای مقبره، چوبی بود و بدنهٔ درونی آنها با نمد پوشیده شده بود. از جمله این نمدها، نمد سفید رنگی بود که بر آن کلید طلایی، با بدن انسان و نگارهٔ مرغان گوناگون دیده می شد. بر کف تابوت نمد دولا و روی آن کلیدی گذاشته بودند. در مقبرهٔ پنجم آثاری از صنعتِ قفل سازی زمانِ هخامنشیان پیدا شد که از جمله دو کلید از گونهٔ کلید فلزی برای خزانه داری که اندازه یکی از آنها ۱/۸۳×۲ سانتیمتر متر به کلفتی ۲ میلیمتر است با رنگ قرمز سیر، آبی، سبز، زرد کمرنگ و نارنجی که به جز بخش کوچکی از آن بقیه سالم مانده است. در این کلید که فلز آن از آلیاژ آهن است، به نوشته رودنکو در هر مکان نیازمند قفل به کار رفته است. قفل این کلید، در وسط عبارت است از چند ردیف فلز چرخ دنده مانند که با نظم خاصی در کنار هم ساختار یک قفل فلزی کامل را ایجاد نموده اند.
کلید دوم نیز کلیدی است که چند تکه شده و کلید آن چهار گوشه‌هایی است به رنگ قهوه‌ای روشن یا آبی با کلید چند زن هخامنشی در برابر آتشدان که نمونهٔ آن در مُهرهای عصر هخامنشی نیز دیده می شود. تار و پود این کلید از مس است. نمونهٔ دیگر هنر کلیدسازی دوره هخامنشی، تکه‌هایی از یک کلید دیگر ایران است که در موزهٔ هرمیتاژ پتروگراد نگهداری می شود. این تکه‌ها پیش از حفاری‌های درهٔ پازیریک، بوسیله هیأت کوزلف (Kozlov) از زیر یخبندان کوههای شمالی مغولستان واقع در"نویین اولا" (nuinula) در سیبری بدست آمده و تاریخ آن معادل آغاز تاریخ میلادی برآورد شده است. ساختار آن محکم و از استیل به رنگ آبی تیره است و به علت کوچک بودن تکه‌ها، کلید کلی کلید را نمی‌توان مشخص کرد.